جامعه شناسی سکوت: درباره ساختار تبعیض آمیز جامعه مدنی

سکوت امری انفعالی نیست. ما بی دلیل ساکت نیستیم. بسیاری اوقات اموری اطراف ما رخ می دهند که ما نه می خواهیم در مورد آنها چیزی بشنویم، نه چیزی ببینیم و نه چیزی بگوییم. سکوت نتیجه این فرایند فعالانه در ندیدن،‌ نشنیدن و نگفتن است.

اویاتار زریوباول جامعه شناس آمریکایی که متولد اسرائیل است، در مقدمه کتاب خود درباره جامعه شناسی سکوت می نویسد: «در دوران کودکی ام شاهد بودم دوستان عربی که در مدرسه با ما بودند گاهی اخراج می شدند و بعد می فهمیدم که خانه هایشان نیز خراب شده است. وقتی با خانواده ام در اینباره صحبت می کردم، پاسخ آنها سکوت بود و نصیحت به عدم ورود به این مسائل.» والدین او می دیدند، اما سکوت می کردند. مشابه این سکوت در زمان جنایت های هولناک آلمان نازی در حق یهودیان رخ داد.

تحلیل سکوت اجتماعی بنابراین تحلیل یک پدیده اجتماعی و ریشه های آن است: مانند تحلیل جرم، تحلیل خودکشی، تحلیل اعتراضات اجتماعی، تحلیل انقلاب های سیاسی.

سکوت بازتابنده ساخت تبعیض آمیز قدرت است. اگر در جایگاه مسلط هستید، دوست ندارید در مورد وضعیت افراد تحت سلطه چیزی بشنوید. اگر مرد هستید، ‌دوست ندارید در جمعی قرار بگیرید که از رنج زنان در آن گفتگو می شود. اگر سفید پوست هستید دوست ندارید شنونده بحث رنج سیاه پوستان باشید و اگر شیعه هستید دوست ندارید از رنج و مشکلات اقلیت های دینی در ایران بشنوید.

به عبارتی، با فیلتر کردن گیرنده ها،‌ راه را برای سکوت خود فراهم می کنید. آنگاه لزومی نخواهد داشت که فکر کنید چرا زندانی عرب داریم؟ چرا زندانی کرد داریم؟ چرا زندانی بلوچ و ترک داریم؟ دلیلی ندارید به این سئوالات فکر کنید چرا که اطلاعی از آنها ندارید. همانگونه که اکنون بسیاری از کسانی که در زمان قتل های دهه ۶۰ و بعد از آن مسئولیت داشتند می گویند که آن زمان «بی اطلاع» بودند. گرچه در خاطرات و نوشته های آنها آمده است که «چیزهایی می شنیدیم»، اما آن «چیزها» را جدی نمی گرفتند. آن «ندانستن» و «بی اطلاع» بودن فرایندی فعالانه و کنشگرانه بود. سکوت منفعلانه نیست، کنشی فعال و هدفمند است.

در عصر جدید و با وجود فضای مجازی جدید این کنشگری فعالانه را زمانی متوجه می شوید که می خواهید از گروهی لفت دهید یا آنفالو کنید. با خارج شدن از گروه ها و صفحات مجازی که اخبار اقلیت ها را منعکس می کنند، با زدن دکمه نشنیدن و ندیدن زمینه سکوت را فراهم می کنید.

همه اینها را گفتم تا به سکوت مرکز دربرابر زندانیان سیاسی غیر فارس برسم. شاید فکر کنید تنها به این دلیل که در حاشیه هستند مسکوت می مانند. اما اینگونه نیست. دلیل اصلی این سکوت در غیر فارس بودن آنهاست. می خواهید بدانید چرا؟ به این دلیل که در ماه های گذشته بسیار از سپیده قلیان شنیدید، اما کلمه ای درباره زندانیان سیاسی عرب نشنیدید. آری، اگر تنها توانستید نام یکی از زندانیان سیاسی غیر فارس را به خاطر آورید، می توانید بگویید که کنش سیاسی شما تبعیض آمیز نیست،‌آلوده به شائبه های نژادی نیست. اشتباه نکنید، نگفتم مطلبی درباره آنها منتشر کرده اید، می گویم اسمی از آنها شنیده یا نامی از آنها به خاطر دارید.

این لیست اسامی بیش از ۲۸۰ زندانی سیاسی عرب (https://t.me/adagha/154) را که صفحه تلگرامی ناقوس (http://t.me/naqus1) منتشر کرده اینجا می گذارم. با نام و مشخصات. جرات کنید و پرس و جو کنید و بنویسید که دروغ است. تنها بپرسید که آیا حقیقت دارد؟ و به کدامین گناه بازداشت شده اند؟ انتظاری ندارم برای آنها کمپین راه بیندازید،‌ نمی خواهم همانگونه که برخی برای محمدرضا خاتمی بیانیه صادر کردند، برای اینها نیز بیانیه صادر شود و از حقوق آنها دفاع شود. تنها صحت خبر را پرس و جو کنید.

همان را نیز انجام نمی دهید. نه به این دلیل که محمدرضا خاتمی را می شناسید و اینها را نمی شناسید. نه به این دلیل که سپیده قلیان را می شناسید و اینها را خیر. بلکه به این دلیل که از قضا (خودآگاه یا ناخودآگاه) در مورد برخورد دولت با فعالان غیر فارس مشکلی ندارید. گرچه نمی توانید به این جهت گیری نژادی در کنش سیاسی خود اذعان کنید.

این سکوت شما کنشی هدفمند و فعالانه است. با آن اجازه می دهید دولت بتواند هر گونه بخواهد با این زندانیان برخورد کند. والبته شما نیز نه چیزی دیده اید، نه چیزی شنیده اید و نه چیزی خواهید گفت.

نویسنده: عقیل دغاقله
منبع مطلب بر گرفته از سایت:
https://bit.ly/3KZPyUP